ฮัง (Hang)
คือชื่อที่ผู้สร้างเครื่องดนตรีชิ้นนี้ (บริษัท PANArt Hangbau AG.ประเทศสวิสเซอร์แลนด์) ใช้เรียก เครื่องดนตรีที่ตัวเองผลิตขึ้นในปี 2000 โดยชื่อฮังนี้ ผู้ผลิตกล่าวว่าเป็นชื่อพหูพจน์ ส่วนชื่อเอกพจน์จะเรียกว่า ฮังฮัง(hanghang)
เมื่อSoundsculpture ชิ้นนี้เป็นที่รุู้จักและเริ่มมีผู้ผลิตเพิ่มขึ้น PANArt ก็ประกาศว่า ชื่อเรียก ฮัง นี้นั้น สงวนไว้เพื่อเรียกเครื่องดนตรีของบริษัทตนเองอย่างเดียวเท่านั้น ห้ามให้ผู้อื่นนำไปใช้ ซึ่งต่อมาพบว่าไม่ใช่เฉพาะชื่อเท่านั้น แต่ PANArt พยายามจะสงวนลิขสิทธิ์ในการผลิตSound Sculpture ในรูปแบบนี้แต่เพียงผู้เดียวด้วย แต่ก็ไม่สำเร็จ ดังจะเห็นว่าในปัจจุบัน (ปี 2014) มีผู้ผลิตทั้งรายย่อยรายใหญ่จำนวนนับไม่ถ้วนและดูเหมือนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
เมื่อSoundsculpture ชิ้นนี้เป็นที่รุู้จักและเริ่มมีผู้ผลิตเพิ่มขึ้น PANArt ก็ประกาศว่า ชื่อเรียก ฮัง นี้นั้น สงวนไว้เพื่อเรียกเครื่องดนตรีของบริษัทตนเองอย่างเดียวเท่านั้น ห้ามให้ผู้อื่นนำไปใช้ ซึ่งต่อมาพบว่าไม่ใช่เฉพาะชื่อเท่านั้น แต่ PANArt พยายามจะสงวนลิขสิทธิ์ในการผลิตSound Sculpture ในรูปแบบนี้แต่เพียงผู้เดียวด้วย แต่ก็ไม่สำเร็จ ดังจะเห็นว่าในปัจจุบัน (ปี 2014) มีผู้ผลิตทั้งรายย่อยรายใหญ่จำนวนนับไม่ถ้วนและดูเหมือนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
แฮนแพน (Handpan)
ในปี 2007 บริษัท Pantheon Steel จากอเมริกาซึ่งเป็นผู้ผลิต Steelpan ได้ผลิตเครื่องดนตรีที่คล้าย Hang ขึ้นมาและเรียกมันว่า Handpan และต่อมาชื่อนี้ถูกนำมาใช้ในเวปไซต์ Handpan.org ซึ่งเป็นเวปไซต์ที่เป็นเหมือนชุมชนหลักสำหรับแลกเปลี่ยนข้อมูลและพูดคุยกันเกี่ยวกับเครื่องดนตรีชิ้นนี้ ชื่อ Handpan จึงถูกใช้เรียกกันอย่างแพร่หลายในการพูดคุยจนกลายเป็นเหมือนชื่อกลางในการเรียกไปโดยปริยาย
อย่างไรก็ตามยังมีการถกเถียงกันว่า การใช้ชื่อเรียก Handpan นี้ ยังไม่เหมาะสมเพราะเครื่องดนตรีชิ้นนี้ ไม่มีความใกล้เคียงกับ Steelpan แต่อย่างใดแม้จะถูกพัฒนามาจาก Steelpan โดยPANArt ก็ออกตัวว่าไม่ยอมรับที่จะเรียกHang ว่า Handpan เช่นกัน
***อย่างไรก็ตาม ชื่อ Handpan นี้ ค่อนข้างมีประโยชน์เวลาใช้ search engine ค้นหา เช่นเดียวกับชื่อ Hang Drum ที่จะกล่าวต่อไป อาจเป็นเพราะง่ายต่อการรับรู้และจดจำ
อย่างไรก็ตามยังมีการถกเถียงกันว่า การใช้ชื่อเรียก Handpan นี้ ยังไม่เหมาะสมเพราะเครื่องดนตรีชิ้นนี้ ไม่มีความใกล้เคียงกับ Steelpan แต่อย่างใดแม้จะถูกพัฒนามาจาก Steelpan โดยPANArt ก็ออกตัวว่าไม่ยอมรับที่จะเรียกHang ว่า Handpan เช่นกัน
***อย่างไรก็ตาม ชื่อ Handpan นี้ ค่อนข้างมีประโยชน์เวลาใช้ search engine ค้นหา เช่นเดียวกับชื่อ Hang Drum ที่จะกล่าวต่อไป อาจเป็นเพราะง่ายต่อการรับรู้และจดจำ
แฮงดรัม (Hang Drum)
แม้ชื่อนี้จะพบได้มากเมื่อค้นหาในอินเตอร์เนทและการเรีบกของคนทั่วไป แต่ในหมู่คนรัก Sound Sculpture ชนิดนี้แล้ว การเรียกด้วยชื่อนี้อาจถือว่าเป็นบาปเลยทีเดียว เพราะดูเหมือนชื่อนี้จะถูกตั้งขึ้นโดยคนที่ไม่เข้าใจในพื้นฐานของเครื่องกำเนิดเสียงชนิดนี้อย่างแท้จริง แต่มุ่งหวังในการขายหรือโปรโมตตัวเองผ่านอินเตอร์เนท โดยการใช้คำที่เข้าใจง่ายมากกว่า
เพราะจริงๆแล้วเครื่องดนตรีชนิดนี้ไม่สามารถจัดอยู่ในข่ายของ membranophone แบบกลองได้ เพราะเสียงที่ได้ไม่ได้เกิดมาจากการสั่นสะเทือนของแผ่นเมมเบรนที่ถูกขึงให้ตึงแบบกลอง แต่เกิดมาจากโครงสร้างของเหล็กที่ถูกสร้างให้ขึ้นรูปด้วยการอัด ยืด ซึ่งโครงสร้างจะทำให้เกิดแรงอัด, สั่น, บิดและสะท้อนของเสียงขึ้นเมื่อทำการสัมผัสเหล็กในแต่ละพื้นที่ในวิธี และเครื่องมือที่ต่างๆกัน
เพราะจริงๆแล้วเครื่องดนตรีชนิดนี้ไม่สามารถจัดอยู่ในข่ายของ membranophone แบบกลองได้ เพราะเสียงที่ได้ไม่ได้เกิดมาจากการสั่นสะเทือนของแผ่นเมมเบรนที่ถูกขึงให้ตึงแบบกลอง แต่เกิดมาจากโครงสร้างของเหล็กที่ถูกสร้างให้ขึ้นรูปด้วยการอัด ยืด ซึ่งโครงสร้างจะทำให้เกิดแรงอัด, สั่น, บิดและสะท้อนของเสียงขึ้นเมื่อทำการสัมผัสเหล็กในแต่ละพื้นที่ในวิธี และเครื่องมือที่ต่างๆกัน
วิธีการเล่นนั้นก็แตกต่างจากการเล่นกลองอย่างสิ้นเชิง แม้การตีที่พื้นผิวด้วยมือแบบตีกลองจะให้เสียงแบบหนึ่งได้เช่นกัน แต่เครื่องดนตรีชิ้นนี้ ยังสามารถทำให้เสียงได้หลากหลายกว่ามาก ทั้งเสียงเมโลดี้ เบส คอร์ด และ เพอคัสชั่น ในเวลาเดียวกัน ด้วยการสัมผัสด้วยนิ้วแบบเบาๆ, การถู การไสล์ด เคาะ หรือแม้แต่่การบัดมือเหนือเสียงที่กำลังสั่นสะเทือนอยู่ ก็จะสร้างเสียงแปลกใหม่ขึ้นได้อีก
Sound Sculpture
Sound Sculpture เป็นอีกชื่อหนึ่งที่ถูกเรียกเครื่องดนตรีชิ้นนี้ แม้จะค่อนข้างเรียกยากและไม่เป็นที่นิยมเท่าคำว่า Handpan แต่นิยามของ Sound Sculpture ทำให้เราลบข้อจำกัดทางรูปแบบต่างๆเกี่ยวกับเครื่องดนตรีชิ้นนี้ไปได้ ทั้งในด้านการเล่นที่ข้ามผ่านคำว่ามือ หรือ Handไปและด้านรูปลักษณ์ ดังจะเห็นได้ว่ามีการสร้างและพัฒนาเครื่องดนตรีชนิดนี้ในรูปแบบที่ต่างจากเดิมอย่างต่อเนื่องเพื่อให้เกิดเสียงที่มีรูปแบบเฉพาะตัวมากมาย การเรียกด้วยชื่อนี้จึงเปิดโอกาสให้ทั้งผู้เล่นและผู้สร้าง สร้างเสียงใหม่ๆออกมาได้อย่างไม่รู้จบ จึงนับว่าเป็นชื่อหนึ่งที่มีความเหมาะสมต่อเครื่องดนตรีชิ้นนี้อยู่มาก
จากความขัดแย้งของชื่อเรียกหลักและการเรียกชื่อเฉพาะของPANArt ผู้ผลิตแรกเริ่ม จึงทำให้เกิดชื่อเรียกเฉพาะแตกออกมาอีกมากมายตามแต่ละชื่อที่ผู้ผลิตรายอื่นจะตั้งขึ้นเพื่อเรียกเครื่องดนตรีที่ตัวเองสร้าง ซึ่งอาจทำให้เราสับสนในตอนแรกว่าแต่ละชื่อแตกต่างกันอย่างไร จึงขอยกชื่อต่างๆที่เกี่ยวข้องในการเรียกตามหมวดดังนี้
ผู้ผลิต(ยี่ห้อ) หรือ Family name / ชื่อเรียกSound Sculptureของผู้ผลิต/ ชื่อรุ่นของสเกล
PANArt / Hang, Gubal / Akebono Scale
Pantheon Steel / Halo / Halo Genesis
Bellart / Bells / Bells Aeolian
SPb / SPb Pantam / A Aeolian
Echo Sound Sculpture / AsaChan / Chandhra
 |
| Asachan, Echo Sound Sculpture |
** ผู้เขียน ขออนุญาตใช้ชื่อเรียกเครื่องดนตรีชนิดนี้ว่า Handpan เพื่อความง่ายในการเข้าใจและค้นหาทางอินเตอร์เนต แต่อาจมีการเปลี่ยนแปลงภายหลังได้ถ้าในอนาคตมีชื่อกลางที่เป็นที่ยอมรับมากกว่าค่ะ
